Difference between revisions of "Римска анперря"
*>Yaroslav Zolotaryov |
*>Yaroslav Zolotaryov m |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
| + | {{bel-trans}} | ||
| + | |||
[[Image:Roman Republic Empire map.gif|thumb|right|250px|Експансия Римской Империи]] | [[Image:Roman Republic Empire map.gif|thumb|right|250px|Експансия Римской Империи]] | ||
[[Image:Roma-Stemma.png|100px|left]] | [[Image:Roma-Stemma.png|100px|left]] | ||
| − | '''Римска империя''' ([[латинской говор|по-латински]]: ''Imperium Romanum'') — державно створенне, како изжывало меж 6 столеттем до н.п. и 5 али 6 столеттем н.п. с осерьодью в городе [[Рим |Рим]]. Колыб державной володы Риму неодиново ментовалса на протягу деянньов: Рим прошол шлях от Царсково срока до Республики и послед до Империи, башлыкованне какой проводилося императором. | + | '''Римска империя''' ([[Test-WP/chal/латинской говор|по-латински]]: ''Imperium Romanum'') — державно створенне, како изжывало меж 6 столеттем до н.п. и 5 али 6 столеттем н.п. с осерьодью в городе [[Test-WP/chal/Рим |Рим]]. Колыб державной володы Риму неодиново ментовалса на протягу деянньов: Рим прошол шлях от Царсково срока до Республики и послед до Империи, башлыкованне какой проводилося императором. |
С небольшово посьолка Рим перетворилса в империю и в универсалистичну думку (''imperium sine fine'' – "бескултышна империя"). | С небольшово посьолка Рим перетворилса в империю и в универсалистичну думку (''imperium sine fine'' – "бескултышна империя"). | ||
| Line 8: | Line 10: | ||
== Деянской обзыр== | == Деянской обзыр== | ||
| − | + | Периводизацыя деянньов Старожыльново Рима обоснована на колыбях башлыковання, каки, в свою череду, колыбили соцыяльно-правильны газары: от царской володы в зачале деянньов до империи-домината в ейном конце. | |
| − | === | + | === Царской срок === |
| − | [[ | + | [[Image:She-wolf suckles Romulus and Remus.jpg|міні|[[Міф заснавання]] Рыму: капіталійская ваўчыца корміць малаком хлапчукоў [[Test-WP/chal/Ромулус і Рэмус|Ромулуса і Рэмуса]]]]Старажытнарымскія крыніцы датуюць заснаванне Рыма [[Test-WP/chal/753 да н.э.|753 годам да н. э.]]; гэты момант пазней сталі лічыць пачаткам [[летавылічэнне|летавылічэння]] ''([[ab urbe condita]])''. Тэрыторыя [[Сем пагоркаў Рыма|сямі пагоркаў]], на якіх згодна паданню ўзнік Рым, была заселена яшчэ да заснавання горада плямёнамі лацінаў і сабінэраў. З раскіданых па наваколлю невялічкіх вёсак і ўтварыўся нарэшце Рым. Неўзабаве да ўлады ў Рыме прыйшлі [[этрускі]]я каралі, а [[эпоха]] іх кіравання атрымала ў гістарычных крыніцах назву царскага перыяду. Пры этрусках адбылося значнае [[эканоміка|эканамічнае]] ўзмацненне Рыма: горад-краіна ажыццяўляў кантроль над дзвюма буйнымі [[гандлёвы шлях|гандлёвымі шляхамі]] — [[Віа Лаціна]] ("лацінскі шлях", ''Via Latina'') і [[Віа Салярыя]] ("саляны шлях", ''Via Salaria''). |
Згодна некаторым [[легенда]]м, царскі перыяд рымскай гісторыі мае непасрэднае дачыненне да гісторыі [[Троя|Троі]]: выжыўшых траянцаў прывёў за сабой на тэрыторыю [[Лацыя|Лацыі]] [[Энэй]], сын [[Анхіз]]а і багіні [[Венера|Венеры]]. Але гэтыя [[рымская міфалогія|міфалагічныя паданні]] і легенды з'явіліся некалькімі стагаддзямі пазней і ўжо пасля заснавання Рыму, і таму не вытрымліваюць крытыкі. | Згодна некаторым [[легенда]]м, царскі перыяд рымскай гісторыі мае непасрэднае дачыненне да гісторыі [[Троя|Троі]]: выжыўшых траянцаў прывёў за сабой на тэрыторыю [[Лацыя|Лацыі]] [[Энэй]], сын [[Анхіз]]а і багіні [[Венера|Венеры]]. Але гэтыя [[рымская міфалогія|міфалагічныя паданні]] і легенды з'явіліся некалькімі стагаддзямі пазней і ўжо пасля заснавання Рыму, і таму не вытрымліваюць крытыкі. | ||
Revision as of 19:50, 12 Серьпня 2006
| Ета стаття токо помалу писана сибирским говором, пото чо ешшо не покончена ейна толмачка с беларусково. |
Римска империя (по-латински: Imperium Romanum) — державно створенне, како изжывало меж 6 столеттем до н.п. и 5 али 6 столеттем н.п. с осерьодью в городе Рим. Колыб державной володы Риму неодиново ментовалса на протягу деянньов: Рим прошол шлях от Царсково срока до Республики и послед до Империи, башлыкованне какой проводилося императором.
С небольшово посьолка Рим перетворилса в империю и в универсалистичну думку (imperium sine fine – "бескултышна империя").
Деянской обзыр
Периводизацыя деянньов Старожыльново Рима обоснована на колыбях башлыковання, каки, в свою череду, колыбили соцыяльно-правильны газары: от царской володы в зачале деянньов до империи-домината в ейном конце.
Царской срок
Старажытнарымскія крыніцы датуюць заснаванне Рыма 753 годам да н. э.; гэты момант пазней сталі лічыць пачаткам летавылічэння (ab urbe condita). Тэрыторыя сямі пагоркаў, на якіх згодна паданню ўзнік Рым, была заселена яшчэ да заснавання горада плямёнамі лацінаў і сабінэраў. З раскіданых па наваколлю невялічкіх вёсак і ўтварыўся нарэшце Рым. Неўзабаве да ўлады ў Рыме прыйшлі этрускія каралі, а эпоха іх кіравання атрымала ў гістарычных крыніцах назву царскага перыяду. Пры этрусках адбылося значнае эканамічнае ўзмацненне Рыма: горад-краіна ажыццяўляў кантроль над дзвюма буйнымі гандлёвымі шляхамі — Віа Лаціна ("лацінскі шлях", Via Latina) і Віа Салярыя ("саляны шлях", Via Salaria).
Згодна некаторым легендам, царскі перыяд рымскай гісторыі мае непасрэднае дачыненне да гісторыі Троі: выжыўшых траянцаў прывёў за сабой на тэрыторыю Лацыі Энэй, сын Анхіза і багіні Венеры. Але гэтыя міфалагічныя паданні і легенды з'явіліся некалькімі стагаддзямі пазней і ўжо пасля заснавання Рыму, і таму не вытрымліваюць крытыкі.
Моцны ўплыў на культурнае станаўленне Рыму аказалі этрускі, менавіта праз этрускаў у рымскі быт прасачыліся элементы грэцкай культуры. Прыкладамі таму з'яўляюцца этрускія лічбы, грэцка-этрускае пісьмо, з якога пазней утварыўся лацінскі алфавіт, этрускае яснабачанне, а такасма пахавальны рытуал, які найбольш яскрава праявіўся некалькі пазней у баях гладыятараў. Скінуўшы з сябе цяжар улады этрускіх каралей прыкладна ў 500 годзе да н.э., Рым хутка пачаў узмацняць свой уплыў у Італіі. Апошні рымскі кароль этрускага паходжання — Луцый Тарквіній Супербус (Луцый Тарквіній Горды) — быў згнаны рымлянамі пад кіраўніцтвам Луцыя Юнія Брута з Рыма; згодна паданню, падставай для гэтага і апошняй кропляй цярпення грамадзян стала згвалтаванне аднім з сыноў караля дабрадзейнай рымскай жанчыны па прозвішчу Лукрэцыя.